Dit stuk verscheen eerder in De Morgen.
Uit de meest recente cijfers van de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek van de UGent blijkt dat er in 2014 zo’n 5 studenten per week een zelfdodingspoging ondernamen. Een hallucinant cijfer, maar helaas niet nieuw. In 2013 waren er naar schatting zo’n 10.055 suïcidepogingen in Vlaanderen. In 2014 waren dat er 10.236, wat neerkomt op ongeveer 28 suïcidepogingen per dag. En die cijfers zijn niet volledig: spoeddiensten van ziekenhuizen kunnen vrijwillig deelnemen aan de registratie, maar worden daar niet toe verplicht. Momenteel zijn de cijfers gebaseerd op 37 ziekenhuizen.
Dat een groot onderdeel van de pogers bestaat uit studenten, is niet helemaal onlogisch: je studententijd is een transitiemoment waarop je plots een compleet nieuwe levenswijze gaat toepassen: voor het eerst alleen wonen in een onbekende stad, een andere vorm van onderwijs ontdekken, op je eentje nieuwe vrienden maken. Voor velen de tijd van hun leven, voor anderen een lijdensweg. Sommige jongeren komen terecht in een sociaal isolement en voelen zich verloren in hun nieuwe stad en school. Maar dat luidop zeggen blijft erg moeilijk en brengt nog steeds heel wat schaamte met zich mee.
Dat een groot onderdeel van de pogers bestaat uit studenten, is niet helemaal onlogisch: je studententijd is een transitiemoment waarop je plots een compleet nieuwe levenswijze gaat toepassen.
Suïcide is natuurlijk veel ingewikkelder dan ‘ik voel me slecht op school, dus ik maak er een einde aan’. Laat daar geen twijfel over bestaan. Bij een (poging tot) zelfdoding spelen heel wat interne en externe factoren mee, en het gemiddelde suïcidaal proces duurt zo’n twee tot drie jaar. Het is dus zeker niet zo dat jongeren aankomen op de universiteit of hogeschool en plotsklaps een einde aan hun leven willen maken.
Maar dat mag er niet voor zorgen dat we ontkennen hoe zwaar de druk op studenten kan zijn. Toen ik op mijn zeventiende de middelbare schoolbanken verliet, wist ik helemaal niet wat, waar en hoe te gaan studeren. Maar ik deed het toch: want dat wordt van je verwacht. En mijn resultaten? Huilen met de pet op. Ik wist gewoon niet hoe ik aan die grote pakketten leerstof moest beginnen, en mijn faalangst zorgde ervoor dat ik helemaal blokkeerde. Na afloop van het academiejaar ging ik gewoon werken, want dat was wat ik echt wou. Ze zijn zeldzaam tegenwoordig, jongeren die op hun achttiende al op de arbeidsmarkt terechtkomen. En dat is natuurlijk een goede evolutie, maar we vergeten wel eens dat niet iedereen gemaakt is om uit te blinken aan de universiteit of hogeschool. Of dat niet iedereen daar klaar voor is op zijn achttiende. En vooral: dat dat helemaal niet erg hoeft te zijn.
We vergeten wel eens dat niet iedereen gemaakt is om uit te blinken aan de universiteit of hogeschool. Of dat niet iedereen daar klaar voor is op zijn achttiende. En vooral: dat dat helemaal niet erg hoeft te zijn.
Net daarom is het zo belangrijk dat we blijven hameren op een algemene mentaliteitswijziging. Enerzijds wil ik pleiten voor een lessenpakket rond veerkracht en suïcidepreventie aan hogescholen en universiteiten, maar anderzijds zou zoiets geen taak van scholen mogen zijn. De meeste universiteiten en hogescholen bieden nu al gratis psychologische consulten aan op de campus. Een project als Mindmates, een steunend netwerk waarbij studenten leren zorgen voor en spreken over hun eigen welbevinden en dat van hun vrienden en medestudenten, zou een bredere uitrol kunnen krijgen met de nodige steun van de overheid. Nu loopt het project enkel aan de K.U.L.
Want uiteindelijk blijft suïcidepreventie een taak voor de volledige maatschappij. Een taak voor u en voor mij. Elk kind, elke jongere, elke volwassene, zou in zijn of haar omgeving het gevoel moeten hebben dat psychische problemen kunnen en mogen bestaan. We moeten van dat schaamtegevoel af. Pas dan zullen we een daling zien in de hallucinante cijfers van suïcidepogers. Als u volgende keer aan uw studerende kind, vriend, of medestudent vraagt hoe het met hem of haar gaat: luister dan ècht.